Wanneer 1:1 fotograferen je nog niet genoeg is en je nog kleinere dingen wilt fotograferen zijn er verschillende opties:
• Voor Canon gebruikers is er een special objectief dat tot 5x vergroting opneemt.
• Voor iedereen is er de optie om de afstand tussen macro-objectief en sensor te vergroten met tussen ringen of een balg. Dat levert wel een groter en onhandigere combinatie op, maar het werkt.
Er zijn zelfs mogelijkheden om een objectief met een korte brandpuntsafstand omgekeerd op de balg te monteren om echt extreem dichtbij te kunnen komen.
Daarbij is het nog nuttig om te beseffen dat 1:1 inhoudt dat het onderwerp op ware grootte op de sensor wordt afgebeeld. Bij een afdruk is het dan natuurlijk veel groter dan in werkelijkheid. En hoe kleiner de sensor, hoe groter het onderwerp op de uiteindelijke afdruk wordt afgebeeld.
Sinds kort is er ook een bescheiden objectief van het merk Laowa dat je de mogelijkheid biedt om te fotograferen in het bereik 2,5 x tot 5 x ware grootte. Het is helemaal van metaal, en weegt dan ook redelijk wat in relatie tot de afmetingen. Alles moet handmatig ingesteld worden, vooraan een ring voor het diafragma, van ƒ/2.8 tot ƒ/16. Je stelt handmatig scherp bij het werkdiafragma en wanneer je bijvoorbeeld ƒ/8 kiest zie je niet veel meer op een matglas. Live-view is dan handiger als je de scherptediepte vooraf een beetje wilt kunnen beoordelen. En dan de ring om het objectief uit te schuiven die geen afstandsaanduiding heeft, maar een weergave van de vergrotingsmaatstaf laat zien. Maar kiezen voor een grotere weergave is natuurlijk hetzelfde als dichterbij scherp stellen. Feitelijk houdt dichterbij scherp stellen bij dit objectief in dat de afstand tussen frontlens en onderwerp ongeveer gelijk blijft, maar dat het objectief langer wordt, de camera moet dus naar achteren als je kiest voor een sterkere vergroting. Maar het is in dit bereik eigenlijk toch al noodzakelijk om een systeem op je statief te gebruiken waarmee je de camera kunt verschuiven, dat is de manier om scherp te stellen. Werk je op een tafel dan is het ook een optie om het voorwerp dat je fotografeert te verschuiven. Ook zie je heel snel vormen van bijvoorbeeld reflecties veranderen als je de camera iets hoger of lager plaatst, soms lukt het daardoor niet de gewenste vorm op de gewenste plek in beeld te krijgen. En vanzelfsprekend neemt de belichtingstijd ook snel toe bij het kiezen voor een grotere afbeeldingsmaatstaf.
Het lijkt handig om eerst te bepalen welke vergroting je wilt gebruiken. Maar het valt nog niet mee om dat in te schatten: in de 2,5 x stand is je onderwerp 14 mm breed, in de 5x stand blijft er 7 mm over om je foto op het 35 mm formaat te vullen. Soms is gewoon maar proberen en kijken wat er nog op komt dan toch weer handiger. Scherptediepte is bij dit objectief iets dat feitelijk niet veel voorstelt, een flinterdun streepje wordt scherp afgebeeld. Dat wordt wel iets breder bij diafragmeren. Wat veel duidelijker verandert is de onscherpte in de achtergrond. Bij ƒ/2.8 is die zo extreem dat heel snel niets dan vage kleuren overblijven als achtergrond. Bij ƒ/11 is duidelijk een iets grotere scherptediepte zichtbaar, maar vooral de achtergrond wordt flink minder onherkenbaar.
Wil je wel echt meer scherptediepte dan is de enige oplossing het maken van series opnames met steeds een iets verlegde scherpte en die opnames achteraf te combineren waarbij software de grotere scherptediepte uitrekent. Gezien de minimale grootte van die stapjes lijkt een motorisch aangedreven systeem dat de camera verplaatst me geen overbodige luxe. Photoshop kan dat samenvoegen van de opnames vervolgens heel redelijk doen. Het programma Helicon Focus is er nog net wat beter in, hoewel beide programma’s soms dezelfde foutjes lijken te maken bij moeilijke onderwerpen zoals wanneer er draadjes achter elkaar langs lopen.
Het is geen objectief voor algemeen gebruik, of iets dat elke fotograaf echt moet hebben. Het is een nogal specialistisch objectief waarmee je zo nu en dan iets speciaals kunt maken. Daarom het is leuk dat het prettig geprijsd is. En echt testen door metingen te verrichten is niet aan de orde, de testkaarten zijn veel te groot, want alles wat je fotografeert met dit objectief moet zich ongeveer vier centimeter voor het objectief bevinden.
Laowa 25 mm ƒ/2,8 macro (2,5 - 5 x)
