Zo heel nu en dan, of wat vaker, afhankelijk van de manier waarop je werkt houdt je na al de bewerkingen die je nodig vond een resultaat waar nog wel wat aan verbeterd zou kunnen worden, maar waarvoor de gangbare software geen oplossing biedt. Denk aan extreme ruis, een echt te kleine foto of een foto waarvan je de scherpte toch net niet vindt wat het zou moeten zijn. Voor dergelijke gevallen heeft het bedrijf Topaz, dat vroeger scanner software maakte, een aantal programma’s ontwikkeld die werken op basis van kunstmatige intelligentie, AI, om behoorlijk radicaal extra mogelijkheden te leveren. Het zijn vier programma’s in een bundel voor fotografen, daarnaast nog een aantal andere programma’s. Het zijn grote programma's en de bewerkingen kosten ook veel meer tijd dan je misschien gewend bent. Met grote regelmaat verschijnen er updates. De resultaten zijn er wel naar, maar dat kun je het beste zelf beoordelen als je naar de voorbeelden kijkt die je kunt downloaden aan het eind van deze pagina, of wanneer je aan de slag gaat met een demoversie. Er is een programma dat Gigapixel AI heet waarmee je bestanden extreem ver kunt vergroten. Er is Denoise AI voor vergaande ruisonderdrukking en er is Sharpen AI dat bedoeld is om extra scherpte aan je foto's toe te voegen. JPEG naar RAW AI zet een jpeg bestand om in een DNG versie met wat extra verbeteringen aan de kwaliteit. Onderaan de pagina staan twee links. De eerste brengt je bij een aantal voorbeelden die je kunt downloaden om de zien wat er zoal mogelijk is. De tweede is een link om het programma te downloaden die je een bescheiden korting op de aanschafprijs oplevert.
Zelf gebruik ik dit onderdeel voor het verscherpen van reproducties van dia’s en foto’s. Niet dat de reproducties onscherp zijn, maar de scherpte van op film gemaakte foto’s is nu eenmaal minder dan ik tegenwoordig gewend ben van een digitale foto. Wat de software dan ook vooral doet is de onscherpte van de film verwijderen. Dat gaat heel goed. Ik gebruik de ruisonderdrukking ook. Niet omdat er echt ruis in die reproducties zit, maar wel om de zichtbaarheid van de korrel in toom te houden, want die wordt ook extreem scherp weergegeven. Als je dat niet wilt werkt de ruisonderdrukking heel netjes. Omdat er AI gebruikt wordt zie je dat de herkenning van wat er op de foto staat een grote rol speelt in de kwaliteit van het eindresultaat, iets dat ook geldt voor de andere programma’s. Zo worden letters en cijfers erg goed herkend en dus ook heel mooi scherp gemaakt. Zo goed zelfs dat je soms opeens iets kunt lezen dat je zelfs onder de microscoop niet op de dia zelf kon lezen. Dat is voor mensen die purist zijn wara het de reproducties betreft wel een probleem zal zijn, ik vind het wel lekker. Ook bakstenen en strakke lijnen worden heel mooi verscherpt. Er gaat wel eens wat mis, dus is het verstandig even heel goed naar het eindresultaat te kijken. Een andere mogelijkheid die het programma biedt is het minder zichtbaar maken van bewegingsonscherpte. Dat werkt wel, maar echt heel mooi wordt het niet altijd. Dat geldt ook voor het aanpassen van de scherpte als je er net naast zat met de scherpstelling.
Het voorbeeld laat zien dat de mogelijkheden van dit programma die van de Adobe software verre te boven gaan. Het voorbeeld is een opname met de Nikon D700 ingesteld op ISO 6400 en -3 stops belichtingscorrectie. Geeft mooie hooglichten, maar veel ruis die je in Lightroom niet weg krijgt zonder de scherpte enorm aan te tasten. In Topaz Denoise AI gaat dat moeiteloos. In dit voorbeeld is de sterkte niet eens op de hoogste warde gezet. En net als bij de andere software zijn er schuiven voor de sterkte van de ruisonderdrukking en een schuif die juist het tegenovergestelde doet: het overeind houden van de detailweergave. Zolang er echt iets te zien is op de foto werkt het heel mooi. Maar de voorgrond is lege straat en daar krijgt de foto een vreemd soort vaagheid die sterk afwijkt van de rest van de foto. Daarom is het mooi dat er maskeer gereedschap is waarmee je kunt bepalen waar de verscherping wel of niet, of minder moet worden toegepast. In de voorbeeldbestanden is de verscherping niet toegepast op de voorgrond.
Misschien is het niet zo vaak meer nodig, het vergroten van je bestanden, moderne camera’s en zelfs telefoons leveren al behoorlijk grote bestanden. Het voorbeeld is een oude foto uit Denemarken gemaakt met de Leica Digilux 2 die weliswaar een heel mooi objectief heeft, maar slechts 5 megapixel bestanden maakt. Genoeg voor veel toepassingen, maar niet voor alles. Je kunt er in Gigapixel AI moeiteloos 45 megapixels van maken: 3x lineair vegroten, wat hetzelfde is als 300% in Photoshop. Het resultaat dat je uit Gigapixel haalt ziet er wel heel veel scherper en gedetailleerder uit. In het voorbeeld zijn de schelpen op het strand vooraan heel interessant om naar te kijken. Ook hier is het gebruik van de ruisonderdrukking zinvol om ongewenste structuren onzichtbaar te houden.
JPEG naar DNG is een titel die wel klopt, maar misschien meer verwachtingen werkt dan mogelijk. Met behulp van dit programma kun je een jpeg bestand omzetten in een DNG-versie waarbij je een aantal verbeteringen uit kunt laten zoeren. Het verwijderen van jpeg-artefecten en het verminderen van de onscherpte met name. het bestand wordt vervolgens als een DNG-bestand bewaard. Wanneer je het opent in Camera RAW zie je dat het helaas geen echt RAW-bestand geworden is: het eerste waar je dat aan ziet is aan de mogelijkheden die de witbalans je biedt: geen echte waardes, maar alleen relatief te corrigeren ten opzichte van het uitgangspunt. Je herkent in wat dit programma je biedt wat mogelijkheden van de andere, of je er wat aan hebt weet ik niet, ik gebruik het zelf niet.
